Het komt regelmatig voor dat mensen hun plaatselijke kerkelijke gemeente gedenken in hun nalatenschap. Legaten zijn een welkome aanvulling op het geheel van vrijwillige bijdragen waar een plaatselijke gemeente van afhankelijk is
Overwegingen bij ontvangst legaat
De laatste tijd zien we regelmatig vragen verschijnen op de VKB app over hoe te handelen bij ontvangst van legaten en erfstellingen. Ook worden verschillende casussen aan ons voorgelegd. In dit artikel nemen we u kort mee in een aantal belangrijke zaken rondom de ontvangst van een legaat.
Aanvaarding
Als de gemeente een legaat krijgt kan in principe altijd worden aanvaard. Niet aanvaarden komt in de praktijk bij uitzondering voor wanneer er bijvoorbeeld twijfels zijn over de herkomst van het nagelaten vermogen. Bijvoorbeeld als iemand op een bijzonder onethische manier vermogen heeft opgebouwd. Bij een erfstelling ligt aanvaarding anders. Deze dient uitsluitend beneficiair aanvaard te worden, dat wil zeggen aanvaarding met aansprakelijkheid voor schulden slechts voor zover er in de erfenis baten zijn. Als de erfgenaam zonder deze voorwaarde aanvaardt (dat heet zuivere aanvaarding), draait hij op voor de eventuele restschuld.
Besluitvorming aanvaarding
Conform de kerkorde, ordinantie 11.1, artikel 5, ligt de beslissing over aanvaarding bij de kerkenraad.
Bestemmingsverplichting
Erfenissen en legaten zijn vaak geoormerkt: de erflater wil dat het geld aan een bepaald doel wordt besteed, bijvoorbeeld restauratie van een monumentaal kerkgebouw. Wat moet de gemeente nu doen als dat gebouw bijvoorbeeld wordt afgestoten na vele jaren? Gemeente zouden dan met nabestaanden van de erflater moeten gaan overleggen. Oud-bestuurslid van de VKB en notaris in ruste Jan Kos heeft hierover gezegd: "Een notaris zou aan degenen die een testament met bestemmingsverplichting maken moeten adviseren die last na een bepaalde periode te laten vervallen, bijvoorbeeld 25 jaar. Dit soort bepalingen moet je niet langer dan een generatie laten duren". Goed om deze inzichten met elkaar als kerkenraad en college van kerkrentmeesters te bespreken en te delen.
Overleg en communicatie
Meestal heeft de overledene in zijn of haar testament al laten opnemen of er communicatie over het legaat binnen de gemeente mag plaatsvinden of niet. Als er geen richtlijnen zijn opgenomen is het advies om met eventuele nabestaanden te overleggen of zij het goed vinden dat dit bekend wordt gemaakt of niet. Zo niet, dan is het advies om binnen de kerkenraad te delen dat er een nalatenschap is ontvangen voor de plaatselijke gemeente, maar niet van wie dit afkomstig is. Dit vanwege de privacy van de overledene. De kerkenraad kan dan beslissen of het nodig is om de hele gemeente hiervan op de hoogte te stellen, of dat dit bericht alleen binnen de kerkenraad blijft. Als er een specifieke bestemming wordt genoemd in het testament, is het advies om dit ook binnen de kerkenraad te delen zodat de nalatenschap op de juiste manier kan worden besteed. Mocht er geen specifieke bestemming worden genoemd, dan is de kerkenraad vrij om hier zelf invulling aan te geven.
Uiteraard zijn dit alleen richtlijnen c.q. adviezen, de kerkenraad kan altijd naar eigen inzicht hier anders over beslissen.
In het nummer van februari 2021 van 'Kerkbeheer' is er aandacht besteed aan ersftellingen en legaten. Zie: hier.
Twee lezenswaardige artikelen vindt ook hier: interview met notaris / overzichtsartikel
Om in eigen gemeente aandacht te kunnen vragen voor deze vorm van inkomsten, is er de folder Erfstellingen en Legaten. Wilt u deze lezen, klik: hier.
Deze folder is ook voor gemeenten ter verspreiding verkrijgbaar via onze webwinkel. Zie hier.
Een nalatenschap wordt geregeld via een testament. Dat wordt opgemaakt door een notaris. Een relevante website om een notaris te zoeken in uw omgeving is: www.notaris.nl.